Dolegliwości bólowe mogą pojawić się bez względu na czas i miejsce. Niedogodności w czasie słonecznego urlopu można opanować przy pomocy niesteroidowych leków przeciwzapalnych. Czy promieniowanie słoneczne ma wpływ na NLPZ? O czym warto pamiętać stosując NLPZ?
Dlaczego leki powinny być chronione przed światłem?
Fotodegradacja to proces polegający na występowaniu zmian fizykochemicznych substancji leczniczej pod wpływem światła słonecznego. Efekty tego mogą być różne – rezultat zmian fotodegradacyjnych jest nierozerwalnie związany z rodzajem leku, jego formą czy czasem trwania emisji promieniowania UV. Niemniej jednak w każdym przypadku fotodegradacja skutkuje wywołaniem zmian w leku, które mogą rzutować na jego skuteczności terapeutycznej oraz zmniejszyć poziom bezpieczeństwa użycia. Najczęstsze następstwa oddziaływania światła słonecznego na lek to:
- powstawanie związków toksycznych
- zmniejszenie masy substancji leczniczej
- zmiana biodostępności produktu leczniczego
- utrata aktywności terapeutycznej składników aktywnych
- dostrzegalne zmiany fizyczne preparatu np. zmiana zabarwienia
- wytworzenie produktów stabilnych o odmiennej aktywności farmakologicznej względem macierzystej substancji leczniczej
Dlatego też leki należy przechowywać w zaciemnionym miejscu, a każdy produkt leczniczy zostaje umieszczony w odpowiednim opakowaniu ochronnym.
NLPZ i słońce – jakie mogą być konsekwencje?
Niesteroidowe leki przeciwzapalne są przeważnie stosowane w postaci doustnych kapsułek i tabletek. Warto jednak przypomnieć, że NLPZ są również dostępne w formie preparatów aplikowanych zewnętrznie np. aerozolu, kremu, maści czy żelu. Produkty te znajdują zastosowanie w przypadkach problemów związanych z narządem ruchu m.in. stłuczeniami i zwichnięciami czy dolegliwościami bólowymi wynikającymi ze zmian zwyrodnieniowych kręgosłupa. NLPZ w tej postaci są niezwykle często rekomendowane przez ortopedów, reumatologów czy fizjoterapeutów.
Niestety pacjenci muszą mieć świadomość, że aplikacja leku na skórę może okazać się przyczyną występowania fotoalergii. W większości przypadków jest to rezultat wcześniej opisanej zmiany fotodegradacyjnej np. ketoprofen pod wpływem światła słonecznego ulega procesowi fotodekarboksylacji. Zaistniała zmiana fizykochemiczna sprawia, że w leku powstaje toksyczny związek aktywny o właściwościach fotouczulających. Efektem tego jest wywołanie zmian skórnych na ciele pacjenta.
Najczęściej występujące zmiany dermalne u pacjentów z fotoalergią to:
- świąd
- obrzęk
- zaczerwienienie
- nadmierne przesuszenie
- grudki, krostki lub pęcherze
- ból wynikający z podrażnienia skóry
- zwiększona nadwrażliwość, która może skutkować poparzeniem
Warto też dodać, że nie tylko promieniowanie słoneczne stwarza zagrożenie dla osoby stosującej NLPZ. Na czas kuracji należy unikać wizyt w solariach oraz stronić od zabiegów kosmetycznych i rehabilitacyjnych, które wykorzystują światło np. laserowe. Najbezpieczniejszym sposobem jest aplikacja leku na problematyczne miejsce w porze wieczornej – natomiast w dzień należy upewnić się, że leczona część ciała jest odpowiednio chroniona przed światłem.
Leczenie fotoalergii
Przeciwdziałanie następstwom reakcji fototoksycznych i fotouczuleniowych polega na podawaniu pacjentowi miejscowych glikokortykosteroidów (np. maść z hydrokortyzonem czy prednizolonem) oraz doustnych leków przeciwhistaminowych (np. prometazyna). Takie połączenie ma na celu zredukować występujące symptomy i wyciszyć reakcję alergiczną. Oprócz tego pacjenci muszą odstawić NLPZ i unikać ekspozycji na światło słoneczne, co pozwoli złagodzić odczyn zapalny na skórze.
Bibliografia:
- Lis A., et al. „Zjawisko fotonadwrażliwości – istotne działanie niepożądane powszechnie stosowanych leków.” Biuletyn Wydziału Farmaceutycznego Warszawskiego Uniwersytetu Medycznego 2021, 3: 18-27
- Jamrógiewicz M., Karczewska-Kaliszak A., Milewska K. „Fotolabilność substancji leczniczych – przegląd aktualnych badań i strategie postępowania.” Farmacja Polska 2019, 75(10): 575-583.
- Zuba B., et al. „Drug-induced photosensivity.” Acta Dematovenerologica Croatica 2016, 24(1): 55-55.
- https://www.praktycznafizjoterapia.pl/artykul/ryzyko-fotouczulenia-po-zastosowaniu-miejscowych-nlzp
- https://magazyn-recepta.pl/o-wykorzystaniu-leku-recepturowego-w-terapii-bolu-preparaty-o-dzialaniu-miejscowym/
