Skuteczność działania kwasu acetylosalicylowego sprawiła, że dziś jest jednym z najpopularniejszych i najczęściej stosowanych leków do walki z różnymi dolegliwościami. Jakie są jego właściwości? W jakich problemach warto go wykorzystać? Czy użycie kwasu acetylosalicylowego jest bezpieczne?
Działanie kwasu acetylosalicylowego
Kwas acetylosalicylowy jest substancją, którą zalicza się do grona niesteroidowych leków przeciwzapalnych (NLPZ). Oznacza to, że jego działanie jest skoncentrowane na zahamowaniu aktywności enzymu zwanego cyklooksygenazą (COX) odpowiedzialnego za uwalnianie prostaglandyn. Prostaglandyny to z kolei mediatory stanu zapalnego, które powodują jego nasilenie. Zwiększone wytwarzanie prostaglandyn jest nierozerwalnie powiązanie z występowaniem m.in. dolegliwości bólowych, obrzęków i gorączki. Zastosowanie preparatów z kwasem acetylosalicylowym wspomaga zwalczanie tych dolegliwości, co jest uwarunkowane blokowaniem aktywności COX-2.
Oprócz tego kwas acetylosalicylowy powoduje blokowanie enzymu COX-1, który występuje w rozmaitych tkankach. Wśród nich należy wymienić płytki krwi i naczynia krwionośne. Ograniczenie aktywności COX-1 sprawia, że kwas acetylosalicylowy zmniejsza wytwarzanie tromboksanu – to czynnik odpowiedzialny z proces agregacji płytek krwi, co powoduje jej krzepnięcie. Tromboksan odgrywa ważną rolę dla zdrowia wskutek wsparcia procesu gojenia się ran, to jednak może też okazać się wyjątkowo niebezpieczne dla życia m.in. powodując powstawanie zakrzepów w naczyniach, co skutkuje udarem lub zawałem mięśnia sercowego. Antyagregacyjne działanie kwasu acetylosalicylowego pozwala zmniejszyć ryzyko.
Wskazania do użycia kwasu acetylosalicylowego
Przeciwpłytkowe oddziaływanie kwasu acetylosalicylowego sprawia, że może być zastosowany jako element terapii rozmaitych problemów o podłożu sercowo-naczyniowym. Specjaliści rekomendują jego użycie m.in. przy chorobie niedokrwiennej serca, po przebytym udarze mózgu, w trakcie zakrzepicy żylnej i wieńcowej, w przypadku zarostowej miażdżycy tętnic obwodowych, czy w ramach profilaktyki po świeżym lub wtórnym zawale mięśnia sercowego.
Oprócz tego kwas acetylosalicylowy jest traktowany jako niesteroidowy lek przeciwzapalny. W związku z tym może być z powodzeniem zastosowany do łagodzenia małego i umiarkowanego bólu i przeciwdziałania gorączce. Stąd NLPZ na bazie kwasu acetylosalicylowego mogą stanowić pomoc w trakcie leczenia objawowego przeziębienia, rozmaitych dolegliwości bólowych (np. głowy, zębów), czy niektórych urazów narządu ruchu (np. kontuzja sportowa o charakterze stłuczenia mięśni, której towarzyszy stan zapalny stawu i obrzęk).
Kwas acetylosalicylowy – przeciwwskazania
Pomimo wyjątkowej skuteczności działania kwas acetylosalicylowy nie sprawdzi się u każdego. Część jednostek chorobowych stanowi bezwzględne przeciwwskazanie do jego użycia – antyagregacyjne działanie substancji może spowodować wyraźne pogorszenie stanu zdrowia, a nawet i realne zagrożenie życia pacjenta. Dlatego też kwas acetylosalicylowy nie powinien być stosowany w przypadkach:
- dny moczanowej
- skazy krwotocznej
- ostatniego trymestru ciąży
- choroby wrzodowej żołądka i dwunastnicy
- niewydolności narządów wewnętrznych – nerek, serca i wątroby
Ponadto kwas acetylosalicylowy nie może być stosowany przez młodych pacjentów – zdaniem specjalistów osoby do 16 roku życia nie powinny wykorzystywać leków, które zawierają go w składzie.
Bibliografia:
- https://www.mp.pl/pacjent/leki/subst.html?id=472
- Kordowski T., Tatar T., Fronczak A. „Przegląd aktualnych wytycznych i badań zastosowania kwasu acetylosalicylowego w prewencji pierwotnej incydentów sercowo-naczyniowych.” Biuletyn Wydziału Farmaceutycznego Warszawskiego Uniwersytetu Medycznego 2019, 4: 20-23.
